«روز جهانی آموزش» و محرومیت زنان و دختران افغانستان از بینادی‌ترین حق‌بشری
بیست و چهارم جنوری روز جهانی آموزش است. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد – یونسکو که امسال این روز را به زنان و دختران افغانستان اختصاص داده، از این روز با شعار «اجازه دهید دختران افغانستانی بیاموزند» گرامی‌داشت کرده است.
بخش افغانستان این سازمان در حساب فیسبوک خود با اشاره به محروم شدن زنان و دختران در افغانستان از تحصیل به عنوان یک حق بنیادین، خواستار دسترسی فوری و غیر قابل بحث همه دختران و زنان افغنستان به آموزش شده است. این سازمان نوشته: «تحصیل یک حق اساسی برای هر فرد است. ولی در افغانستان، دختران و زنان از این حق بنیادین محروم شده اند. آنها دیگر اجازه تعلیم و تحصیل بالاتر از صنف ششم را ندارند. این تصمیم ویرانگر، پیشرفت های عمده ای را که در ۲۰ سال پسین در عرصه آموزش در کشور حاصل شده است، از بین می برد. در روز جهانی آموزش، ما خواستار دسترسی فوری و غیر قابل مباحثه به آموزش برای همه ی دختران و زنان در افغانستان هستیم»
آنتونی گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد نیز به مناسبت این روز، خواستار پایان دادن به قوانین و رفتارهای تبعیض آمیزی شده که مانع دسترسی به آموزش می شود. او با اشاره به ممنوعیت تحصیل زنان ودختران در افغانستان از سوی طالبان گفته:
” اکنون زمان پایان دادن به همه قوانین و اقدامات تبعیض آمیز است که مانع دسترسی به آموزش می شود. من به ویژه از مقامات بالفعل در افغانستان می خواهم که ممنوعیت ظالمانه و خودباخته دسترسی دختران به تحصیلات متوسطه و عالی را لغو کنند.”
گروه طالبان طی هژده ماه حاکمیت خود، تصامیم و اقدامات سختگیرانه‌ای علیه شهروندان به خصوص زنان اعمال کرده است که واکنش‌های گسترده و شدیدی در بعد ملی و بین المللی را به همراه داشته است.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد – یونسکو چهار روز پیش در یک بیانیه مطبوعاتی ضمن اختصاص دادن روز جهانی آموزش به زنان و دختران افغانستانی تاکید کرد که موضوع آموزش در افغانستان را در نشست بعدی سازمان ملل بار دیگر مطرح خواهد کرد.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سوم دسامبر سال ۲۰۱۸ میلادی، قطعنامه‌ای را به منظور تجلیل از نقش آموزش در ایجاد صلح جهانی و توسعه پایدار تصویب و 24 جنوری را به عنوان «روز جهانی آموزش» نام‌گذاری کرد.
همزمان کرین دیکر شارژدافیر سفارت امریکا برای افغانستان نیز در تویتی گفته که دشوار است که روز جهانی آموزش را امروز تجلیل کرد چون دختران و زنان در افغانستان از این حق محروم اند. او نوشته که آموزش در واقعیت سرمایه گذاری برای آینده افغانستان است و باید دختران و پسران به آن دسترسی داشته باشند.
علاوه بر نهادهای بین المللی، برخی نهادها و شخصیت‌های ملی نیز به مناسبت این روز، تصامیم اخیر طالبان مبنی بر منع کردن زنان از تحصیل و کار را به باد انتقاد گرفته و محکوم کرده اند.
شماری از اعضای نهادی موسوم به «جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان» به مناسبت روز جهانی آموزش، تجمع اعتراضی برگزار کردند. آنان در ویدیویی می‌گویند که زنان پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان از آموزش محروم شده‌اند و«نظام طالبانی و آموزش طالبانی را نمی‌خواهند».
عبدالعلی محمدی حقوقدان و مشاور پیشین ریاست جمهوری نیز به این مناسبت گفته: امروزه، تعلیم و آموزش نه یک متاع لوکس بلکه نیاز حیاتی جامعه و از حقوق اولیه و بنیادین بشری هر انسان؛ اعم از زن و مرد است.
در حال حاضر افغانستان تنها کشوری در جهان است که زنان و دختران را از کار و تحصیل منع کرده است. گروه طالبان دلیل این تصامیم را تطبیق شریعت و فرمان‌های رهبری این گروه خوانده و به درخواست‌های جامعه بین المللی نیز تا کنون بی اعتنا بوده است.
بر اساس سروی و گزارش‌های رسمی، نرخ سواد در افغانستان حدود 40 درصد است. بر اساس گزارش یونسکو، در حال حاضر ۸۰ درصد دختران واجد شرایط مکتب که شمار شان به ۲.۵ میلیون نفر می‌رسد از مکتب محروم اند و ۳۰ درصد دختران در افغانستان هرگز به مکاتب ابتدایی راه نیافته‌اند.
این نهاد همچنین در مورد حضور دختران در دانشگاه ها نیز گفته که در سال ۲۰۰۱ شمار دانشجویان دختر در دانشگاه‌های افغانستان ۵ هزار بود. این رقم تا سال ۲۰۲۱ بیست برابر یعنی به بیش از ۱۰۳ هزار دانشجو افزایش یافت اما پس از حاکم شدن طالبان بر افغانستان، این رقم اکنون در سال ۲۰۲۳ به صفر رسیده است.
