آیا نشست استانبول قضیه افغانستان را یک طرفه خواهد کرد؟

قرار است به زودی نشست مهمی در ترکیه برای حل بحران افغانستان برگزار شود و این‌بار سازمان ملل بعنوان یک چتر بین المللی، براین نشست نظارت خواهد کرد.

بازی‌گران مهم این نشست علاوه بر کشورهایی مانند امریکا، کشورهای اروپایی، ترکیه، روسیه، ایران، پاکستان و احتمالا هند، سران دولت افغانستان و طالبان و چهره های مطرح سیاسی داخلی هستند که می توانند سرنوشت این نشست را رقم بزنند.

آنچه تاکنون مشخص شده است این است که ترکیه نمی خواهد نشستی مانند نشست های مسکو و دوحه را میزبانی کند و این کشور بیشتر به دنبال برگزاری یک نشست مانند نشست بن است که فیصله های آن بتواند بحران افغانستان را یک طرفه کند.

گروه طالبان نیز منتظر اقدامات دولت امریکا برای عملی کردن توافق نامه صلح دوحه هستند که مهمترین بند آن خروج سربازان امریکایی تا ماه می از افغانستان است و به نظر می رسد این امر تقریبا ناممکن به نظر می رسد و امریکایی ها نیاز به زمان بیشتری برای خروج از افغانستان دارند.

طالبان هشدار داده اند که در صورت عدم خروج سربازان امریکایی تا تاریخ ذکر شده، حملات شان برضد نیروهای این کشور را آغاز می کنند و این می تواند سرآغاز فصل تازه ای از جنگ در کشور باشد. این که طالبان به وعده شان عمل خواهند کرد یا نه هنوز مشخص نیست اما بعید به نظر نمی رسد که این گروه، حملات شان برضد نیروهای امریکایی را آغاز کنند.

از سویی دیگر، دولت افغانستان نیز با بیم ها و امیدهای زیادی به نشست استانبول می نگرند؛ تیم حاکم در ارگ، این نشست را بعنوان یک تهدید جدی برای ادامه کارشان می پندارند و تلاش می کنند که از دل بازی های پیچیده سیاسی، ضمانتی برای حضورشان در قدرت به دست بیاورند. در همین راستا، از همین اکنون تبلیغات گسترده ای به راه افتاده است تا طرح دولت برای برگزاری یک انتخابات زودهنگام در نشست استانبول حمایت شود. طرحی که خود یک مانع جدی برای پیشرفت مذاکرات خواهد بود و می تواند زمان بیشتری برای حاکمان ارگ، فراهم کند.

آنچه مشخص است این است که برگزاری انتخابات در شش ماه آینده، امری کاملا محال به شمار می رود چرا که نه هزینه مالی آن وجود دارد و نه شرایط برگزاری انتخابات مهیا است.

مخالفان سیاسی غنی نیز تلاش دارند تا در نشست استانبول، کار اورا یکسره کنند و با ایجاد یک سازوکار تازه چه بعنوان دولت موقت یا بعنوان دولت انتقالی صلح، زمینه را برای تعیین یک حکومت جدید آن هم با مشارکت طالبان، فراهم کنند؛ امری که دشواری های خاص خویش را دارد و هنوز مشخص نیست که این گروه ها می توانند با طالبان یکجای کار کنند یا خیر؟

در این میان امریکایی ها به شدت تلاش می کنند تا هم دولت مردان افغانستان را به میز مذاکره بکشانند و هم طالبان را وادار کنند که در نشست استانبول به هدف رسیدن به یک صلح پایدار شرکت کنند و از خود انعطاف بیشتری نشان بدهند. تاکنون طالبان به درخواست های مکرر دولت افغانستان و بیشتر کشورهای اروپایی برای برقراری یک آتش بس موقت، جواب منفی داده اند و به نظر می رسند که آنان تا ایجاد یک حکومت موقت، به این خواسته تن نخواهند داد.

از سویی دیگر برخی کشورهای منطقه مانند روسیه، ایران و پاکستان در تلاش هستند تا یک طرح مانند طرح امریکایی ها برای تعیین سرنوشت افغانستان، تهیه و ارایه کنند؛ طرحی که هنوز مشخص نیست بازیگرانی مانند غنی در کجای آن قرار دارند اما روسیه بارها اعلام کرده است که بحران افغانستان بدون ایجاد یک حکومت موقت، قابل حل نیست.

اگر در نشست استانبول با حضور بازیگران بیرونی به یک نشست تنش آمیز میان حامیان و مخالفان حکومت کنونی مبدل شود بعید است که به نتیجه ای برسد اما اگر بازیگران بیرونی روی یک طرح مشترک به توافق برسند، آنگاه بازیگران داخلی ناگزیر به پذیرش توافق هستند. توافقی که به احتمال زیاد سرنوشت حکومت کابل را تغییر خواهد داد و آقای غنی و تیم به شدت منزوی اش، باید با قدرت خداحافظی کنند. غنی اما بارها اعلام کرده است که حاضر نیست بدون برگزاری انتخابات قدرت را به کس دیگری تحویل یدهد!

نویسنده: سلطان حیدری- سردبیر