آیا استعمار بهتر از این استقلال نیست؟

استقلال را با واژه‌هایی  چون آزادی و خود مختاری بهتر می توان درک کرد. جوهر آزادی همواره بر این بوده که بتوانیم آنگونه انتخاب کنیم که می خواهیم، زیرا خواسته ایم بدون اجبار، بدون زور، بدون بلعیده شدن در دستگاهی عظیم آنگونه انتخاب کنیم؛ جوهر آزادی در این است که حق داشته باشیم مقاوت کنیم، عامه پسند نباشیم و به پای اعتقادات  خود بایستیم، زیرا این اعتقادات را از خود می دانیم.

این یعنی آزادی راستین و بدون آن هیچ نوع آزادی وجود ندارد و نه حتی توهمی از آزادی. روسو می گوید کسی به راستی آزاد است که “آنچه را قادر به انجام رساندن آن است آرزو کند و آنچه را آرزو می کند به انجام برساند”.

آزادی یعنی خواستن آنچه که واقعا خواستنی است. در این سرزمین در روزی که صدمین سال استقلال و آزادی خود را تجربه می کند، کسی نمی پرسد که ما آزادی را برای چی گرفتیم، ما استقلال را به دست گرفتیم تا با آن چه کنیم، آزادی برای چی؛ این استقلال که خوار و خفیف و سرشکسته کردن انسان ها را در پی داشته وبا آنان طوری رفتار کرده که گویی منشا ارزش نیستند؛ استقلال است؟

حس شور انگیز قهرمانی به بلندای یک قرن رسیده، یک قرن بن بست، یک قرن آشفتگی و سراسیمگی، یک قرن تجربه ناموفق دولت های دموکرات و غیر دموکرات و سرانجام یک قرن بی نظمی و کشمکش داخلی.

این استقلال در مقایسه با استعمار به مراتب ضعیف تر و غیر قابل قبول تر است. آمده است که هیچ گاه کشور افغانستان استعمار نشده؛ دقیقا نقطه عطف داستان از همین جا شروع می شود. تجربه کشور های استعمار شده نشان می دهد که یکی از عامل های پیشرفت این کشورها همین وجود استعمار در کشورشان است. آنها بدون اینکه یا با اینکه قهرمان سازی کنند به دامن استعمار غلتیدند، این غلتیدن باعث این شد که با شیوه های بهتر و بیشتر کشور و حکومت داری و سازوکار مدیریتی آشنا شوند. مردمان این سرزمین زمانی که حس کردند، دیگر زمان این رسیده که می توانند اداره امور را بدست بگیرند، راهی برای استقلال پیدا کردند.

آنگاه بود که با نگاهی به آینده و با روحیه جمعی رو به استقلال آوردند. در موارد بسیاری شرایط خیلی بهتر از، وضعیت اکنون ما در افغانستان دارند. آزادی به قیمت چی، استقلال در بدل چی؟ نافی آزادی با ارزش های انسانی نیستم، اما آزادی که به مدت صد سال نتوانسته، خوشبختی، رفاه، آسایش، حتی زندگی عادی را به ارمغان بیاورد را نمی خواهم. باید آزاد بود و آزادانه زیست، آزادی به معنای رعایت کردن حق دیگران، آزاد بودن تا حدی که حقوق دیگران حفظ شود.

استقلال کی آزادی های بسیاری از مردمان این سرزمین گرفت، مدت های مدیدی این مردم را چونان موجوداتی در قفس نگهداری کرد، و سرانجام به مرگ قهرمانانی منجر شد که سال ها به عنوان افسانه از زبان مردمان شنیده می شد. استقلال را زمانی می توان به جشن نشست، که فرزندان این وطن به اختیار خود به صف نیروهای نظامی خوب بپیوندند و نه از جبر زمان و روزگار، استقلال را می توان زمانی ستود که پاسپورت کشورمان حداقل بین همسایگان خود قابل اعتبار باشد، استقلال زمانی فضیلت است که دانشجویان افغانستانی در بلندی سکوهای علمی دست به سینه منتظر پخش شدن ، سرود ملی کشورشان باشد. در غیر آن روز 28 اسد روزی است مانند روزهای دیگر که تنها تفاوتش تعطیل بودن آن روز است.

سیدمحمد تقی حسینی- استاد  دانشگاه