شتابزدگی ها برای پایان جنگ در افغانستان
رییس جمهوری ایالات متحده امریکا، آقای دونالد ترامپ، قرار است دور دوم گفتگو‌های خود را به زودی با رهبر کوریای شمالی در ویتنام ملاقات کند.ملاقاتی که موج جدیدی از دنباله‌های سیاست خارجی امریکا برای یک کوریای عاری از سلاح‌های هسته‌ای را به راه انداخته است.
در افغانستان اما، بازار مذاکرات صلح با گروه طالبان نیز داغ است و امریکا به دنبال پایان دادن به طولانی‌ترین جنگ خود آستین بالا زده است. مذاکرات همچنان پشت در‌های بسته میان آقای زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان و گروه طالبان بدون حضور نماینده‌ای از حکومت افغانستان، ادامه دارد.
این دو جریان، نمونه‌هایی از مذاکره‌ی امریکا برای مهار یا مدیریت منازعات بیرونی، در نوع خود بی پیشینه است. دیدار رهبران رده اول دولت‌های امریکا و کوریای شمالی یکی از دستاورد‌های مهم در سیاست خارجی امریکا، به ویژه آقای ترامپ، شمرده می شود. در افغانستان نیز مذاکرات دوجانبه میان گروه طالبان و امریکا در حقیقت مهر تاییدی بر به رسمیت شناختن این گروه بود و با مذاکره مستقیم امریکا و گروه طالبان، امتیاز آن- چه خوب و چه بد- به رییس جمهوری امریکا می رسد.
اما در عمل، این نوع مذاکرات بسیار شتاب زده اند. برای نمونه، با پایان دور اول گفتگو‌های امریکا با کوریای شمالی، موج جدیدی از ابهامات ناشی از مقوله‌ی یک «کوریای عاری از سلاح‌های هسته» ایجاد شد. با ختم این گفتگو‌ها و توافقات دوجانبه، کوریای شمالی، هنوز نشانه‌ای از اجرای این توافقات در عمل، را نشان نداده است و سازمان‌های اطلاعاتی امریکا هنوز اثری از تغییرات در پروژه‌های زیربنایی کوریای شمالی برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای، مشاهده نکرده اند. گفته می‌شود دور دوم گفتگو‌ها شاید بر ابهامات بر جا مانده از گفتگو‌های دور اول نقطه‌ی پایان بگذارد. این درحالی است که نهاد‌های اطلاعاتی امریکا به موفقیت دور دوم گفتگو‌ها نیز شک دارند.
در افغانستان نیز، این گفتگو‌ها با دور زدن دولت افغانستان شروع شده است. این نوع گفت‌وگو‌ها، کابل را در تنگنا و مردم افغانستان را در هاله ای از ابهام قرار داده است و در پی آن نگرانی‌های گسترده ای را میان جامعه سیاسی کشور، به دنبال داشته است.
با روی کار آمدن نظامی بر پایه‌ی ارزش‌های تعریف شده‌ی گروه طالبان، دموکراسی و ارزش‌های دموکراتیک افغانستان به ویژه دستاورد‌های زنان و اقلیت‌های نژادی و مذهبی در طول نزدیک به دو دهه‌ی گذشته، در لبه‌ی پرتگاهی خطرناک قرار می گیرد. در نشست اخیر مسکو که گروه طالبان با گروهی از افغان‌ها که مخالفین سیاسی حکومت کنونی بودند به موضوع حقوق زنان، آزادی مدنی و آزادی بیان اشاره‌ای داشت. جواب طالبان، پذیرفتن این اصول «بر اساس قوانین و اصول اسلامی» بود. شیرمحمد عباس استانکزی، رئیس هیأت مذاکره‌کننده طالبان گفته است که “زنان نباید نگران باشند. آنها قادر خواهند بود به مکتب و دانشگاه بروند و اجازه کار خواهند داشت.“ اما آنچه که قابل تامل و توهم است نبودن تعریفی واضح از «اصول اسلامی» از زبان طالبان و در عین حال نبود فضای اعتمادی که زنان خود را مصون فکر کنند است. این دو مورد درباره‌ی اقلیت‌های مذهبی و نژادی نیز قابل بحث اند.
آقای زلمی خلیلزاد همین اکنون در قطر در حال رایزنی با نمایندگان طالبان است و جامعه سیاسی افغانستان به شدت منتظر جزییات و نیز نتیاج این مذاکرات اند.هرچند که صلح برای افغانستان حیاتی است، شتابزدگی امریکا برای صلح اما، بدون حفظ کامل ارزش‌های دموکراتیک و نادیده گرفتن دستاورد‌های افغانستان در سایه‌ی دموکراسی نو‌پای خود، این کشور را به بعد دیگری از بحران می کشاند. این بحران بیشتر متوجه نسل پسا جنگ افغانستان است و گروه‌های مذاکره کننده نیز باید این نسل رابه عنوان یکی از طرف‌ها در نظر داشته باشند.
علی یاسر شعیب (بوتان)
